Serbest meslek makbuzu; serbest meslek işiyle uğraşan mükellefler tarafından düzenlenen, mesleki faaliyetlere yönelik birçok işi ve işin miktarı ile fiyatını belirten fiş ya da fatura niteliğindeki belgeye denir. Bilindiği gibi herhangi bir şekilde işverene bağlı olarak çalışanların kazançlarını vergilendirme süreçleri, ancak maaş bordrosu ve çeşitli beyannamelerle gerçekleştirilmektedir.
Serbest meslek icra edenlerin maaş bordrolarını hazırlayıp gerekli yerlere teslim edebileceği bir işvereni olmadığı için söz konusu belgeyi kesmeleri önem arz etmektedir. Serbest meslek üzerinden geçimini sağlayanlar da vergilere tabi tutulurlar. Onlar da bu makbuzu hazırlayarak vergi dairelerine ödeme yapmakla yükümlüdürler. Serbest meslekle uğraşanlar, bu makbuzu keserek hem vergilerini ödeyebilir hem de müşterileri için fiş niteliğinde belge verebilirler.
E-Dönüşüm kapsamında artık serbest meslek makbuzları elektronik ortamda da düzenlenebilmektedir. Elektronik ortamda hazırlanmış haline e-Serbest Meslek Makbuzu yani e-SMM adı verilir. Bu belge, matbu olarak oluşturulan SMM ile birebir aynı hukuki nitelikleri taşır. Elektronik olarak arşivlenir ve gerektiğinde de ibraz edilir. ‘’Serbest meslek makbuzu nedir?’’, ‘’serbest meslek makbuzu nasıl kesilir?’’ gibi soruların yanı sıra içerisinde hangi belgenin bilgilere yer verilmesi gerektiği merak edilen konuların başında gelir. Bu yazımızda sizler için SMM ‘ye dair merak edilen tüm başlıklara yer verdik.
Serbest Meslek Makbuzu (SMM) Ne İçin Kullanılır?
Serbest meslek çalışanlarının vermiş oldukları hizmetlerinin karşılığında elde etmiş oldukları tahsilatı belgeleyebilmek için makbuz kesme zorunlulukları vardır. Söz konusu uygulamanın temel amacı, gerçekleşen ticari faaliyetin sonunda ücretin tahsil edildiğini kanıtlamaktır. Söz konusu belge, tek nüsha şeklinde değil çift nüsha olarak oluşturulur. Bir nüshası müşteride kalırken diğeri de evrakı hazırlayan serbest meslek erbabında kalmalıdır.
Serbest Meslek Makbuzu Nasıl Düzenlenir?
Belgenin düzenleme aşamaları şu şekildedir;
- Öncelikle, serbest meslek mükellefi olabilmek için vergi dairesine başvurup ilgili işlemleri tamamlamanız gerekmektedir.
- Serbest meslek sahibi olarak, anlaşmalı olduğunuz matbaadan gerekli serbest meslek makbuzu belgesini almanız şarttır. Bu matbalalar, yaşadığınız ve faaliyet gösterdiğiniz il sınırları içinde, Maliye Bakanlığı ile işbirliği halinde kullanılmaktadır.
- Belge üzerindeki ilgili bölümler eksiksiz bir şekilde doldurulmalıdır. Böylece ilgili makbuzu düzenleyerek, verdiğiniz hizmet karşılığında ücretinizi yasal olarak alabilirsiniz.
E-Serbest Meslek Makbuzu sorgulaması yapabilmek için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz;
Elektronik belge sorgulama işlemleri GİB Portal üzerinden yapılır. Sorgulama işlemlerini gerçekleştirmek için aşağıdaki bilgiler gereklidir;
- Satıcının Vergi Kimlik Numarası ya da TC Kimlik Numarası (TCKN)
- E-SMM No
- Brüt Ücret
- Güvenlik Kodu
Bu bilgiler sisteme eksiksiz şekilde girildikten sonra sorgulama sonucu hızla ekrana düşecektir.
Kimler Serbest Meslek Makbuzu Kesebilir?
GİB’in belirlediği Vergi Kanununun 66. maddesinin 1. fıkrasında belirtildiği gibi serbest meslek faaliyetini mutat meslek olarak yürütenler, serbest meslek erbabı olarak geçer. Bu kapsamda; avukat, doktor, veteriner hekim, diş hekimi, mimar, mühendis, müşavir, serbest muhasebeci, yeminli mali müşavirler, danışman, yazar, ressam, bestekar, noter, kimyager, yönetmen, senarist, menajer, sünnetçi, ebe, rehber ve sağlık memuru gibi meslekleri icra eden mükellefler; serbest meslek erbabıdır.
Kimler e-SMM’ye Geçiş Yapabilir?
Vergiden muaf olmaksızın serbest meslekle uğraşanların belirtilen süre içerisinde söz konusu uygulamaya dahil olması gerekir. Ayrıca bu kişilerin yasal olarak belirlenmiş olan zaman dilimine kadar serbest meslek makbuzlarını “e-Serbest Meslek Makbuzu” şeklinde düzenlemeleri zorunlu hale getirilmiştir.
509. VUK Genel Tebliği’nde geçtiği gibi 1 Haziran 2020 sonrasında tüm serbest meslekle uğraşanlar söz konusu uygulamaya zorunlu olarak geçiş yaptılar. Bu tarih sonrasında faaliyete başlayacak olanların işe başladıkları ayı takiben 3. ayın sonuna kadar söz konusu uygulamaya geçiş yapmaları ve özel durumlar dışında e-SMM düzenlemeleri zorunludur.
E-SMM’nin Avantajları
- E-SMM sayesinde hem kağıt israfı hem de fazla maliyet kalemlerini önlemek mümkündür. Böylece çevre dostu bir yaklaşım benimsenmiş olur.
- Söz konusu belgenin fiziksel olarak arşivlenmesi, baskı ve postalamadan kaynaklanan gider oluşturmaması; pek çok maliyetlerin de önüne geçilmesini sağlar.
- Sistem kapsamında kayıtlı bulunan makbuz belgelerinin 10 yıl boyunca saklanabilmesi büyük kolaylık sağlar. E-arşiv ile olası veri kayıplarının da önüne geçilmiş olacaktır. Üstelik dilediğiniz zaman diliminde istediğiniz tarihe ait tüm verileri görüntüleyebilme şansına sahip olursunuz.
- Söz konusu uygulama sayesinde yanlış veya eksik işlem yapma ihtimali en aza indirilir. Böylece elektronik ortamda makbuz oluşturmak, herkes için hem kolay hem de hızlı işlem süreci sunarak zaman kazandırır.
- Makbuzları SMS ya da e-mail şeklinde düzenleyerek ilgili kişilere gönderebilirsiniz. Üstelik makbuzun gönderildiği kişi, bu belgeyi rahatlıkla muhasebe kayıtlarına işler.
E-Serbest Meslek Makbuzunda Bulunması Gerekenler
Söz konusu belgede bulunması gereken birtakım bilgilere mutlaka yer verilmelidir. Bunlar şunlardır;
- Müşterinin isim, soy isim ya da unvanın yanı sıra eğer mükellefse vergi dairesi, adresi, vergi kimlik numarası ya da T.C. kimlik numarası
- Serbest meslekle uğraşan mükellefin isim, soyisim, adresi ile birlikte vergi dairesi, vergi kimlik numarası ve T.C. kimlik numarası
- Alınan paranın tutarı da belgede belirtilmelidir.
- Eğer varsa vergi tevkifatı tutarları ile KDV tutarları da ayrıntılı olarak ayrıca yer almalıdır.
- Belge içeriğinde belge no, düzenleme tarihi (saat ve dakika da yazılmalıdır) belirtilmelidir.
- Mükelleflere özgü bilgilere ek olarak ihtiyaç duyulması halinde başka bilgiler de yer alabilir.
E-Serbest Meslek Makbuzu Nasıl Kesilir?
‘’E-Serbest meslek makbuzu nasıl kesilir?’’ sorusu, süreçlerini dijitale taşıyanların merak ettiği bir diğer konudur. Hayata geçen e-SMM uygulamasında makbuz kesmek son derece kolaydır. Bunun için öncelikle serbest meslek sahibi mükellefin GİB portalı ya da DİA gibi özel bir entegratör desteğiyle uygulamaya erişiminin bulunması şartı aranmaktadır. Bu doğrultuda e-imza veya mali mühür teyidiyle de başvuru sürecinize hazırlanabilirsiniz.
Şahıs şirketleri e-imza, tüzel kişiler ise mali mühürle başvurularını gerçekleştirmelidir. Seçilecek erişim kanalının hazırlanmasını takiben başvuru için bağlı bulunulan vergi dairesine serbest meslek mükellefliğinin bildirilmesi gerekir. Daha sonra gerekli yetkilendirmeler, tarafınıza yapılmış olur.
Faaliyetleriniz ya da sunduğunuz hizmetler karşılığında aldığınız ödemelere ilişkin belgeyi, matbu makbuzdaki gibi dijital ortamda doldurabilirsiniz. Belgeleri de e-mail, WhatsApp veya diğer iletişim kanalları aracılığıyla dilediğiniz kişilere iletebilirsiniz.
E-SMM Nasıl İptal Edilir?
E-Serbest Meslek Makbuzu iptali için elektronik ortamda iptal ve itiraz işlemleri gerçekleştirilebilir. E-SMM’yi düzenleyen alıcı ya da satıcı tarafından öncelikle talep oluşturmak gerekir. Ayrıca e-serbest meslek makbuzlarına noter aracılığıyla itiraz edilebileceği gibi taahhütlü mektup, telgraf ya da güvenli e-imza yöntemini tercih ederek KEP sistemi üzerinden de itiraz edilebilir. Tüm itirazların sistem üzerinden bildirilerek alıcı veya satıcının onayına sunulması şartı aranır.
DİA’nın sunduğu kaliteli hizmetler kapsamında serbest meslek makbuzu hesaplama işlemlerini gerçekleştirebillir, ödeyeceğiniz KDV ve stopaj miktarını kolaylıkla öğrenebilirsiniz. İlinizde sizin için özel olarak atanmış olan satış ve servis temsilciliği desteğiyle başvurudan kuruluma, eğitimden teknik servis desteğine kadar DİA ile her alanda kusursuz hizmet alabilirsiniz.
Önceki yazımıza https://www.edefterzorunlulugu.com/e-defter-beratina-dair-bilinmesi-gerekenler/ linkinden ulaşabilirsiniz.
